HANNER can mlynedd ers enillodd Dic Jones y Gadair Genedlaethol gyda’i awdl eiconig ‘Cynhaeaf’, dathliad yw’r ŵyl o’r pethau hynny oedd yn annwyl gan Dic yr Hendre : llenyddiaeth Gymraeg, straeon, crefft, cerddoriaeth ac amser da!
Yn ystod tridiau’r ŵyl bydd gweithdai amrywiol i blant, sesiynau gan awduron adnabyddus, digon o gerddoriaeth a chanu, ynghyd ag arddangosfa gelf– heb sôn am gyflwyniad unigryw o’r awdl enwog.
Bydd yr ŵyl wythnos o hyd yn dathlu bywyd Dic Jones. Bydd yn digwydd yn ac o amgylch tref Aberteifi. Mae’r trefnwyr yn ceisio dod cantorion a oedd yn aelodau o Gôr Eisteddfod o 1976 a bydd perfformiadau o gerddoriaeth a barddoniaeth trwy gydol yr wythnos.
Ganwyd Dic Jones yn Nhre’r-ddôl yng ngogledd Ceredigion, a threuliodd ran helaeth o’i oes yng ngodre Ceredigion, yn ffermio’r Hendre, Blaenannerch, 5 milltir i’r gogledd o Aberteifi.
Roedd nid yn unig yn fardd dwys, athronyddol (“Ei dawn i wylo yw gwerth dynoliaeth”) ond roedd ganddo hefyd hiwmor arbennig ac iach, ac roedd ei englynion digri ymhlith goreuron ein llenyddiaeth. Cyfrannodd golofn i’r cylchgrawn Golwg am dros ddeunaw mlynedd, gyda cherdd wythnosol am faterion y dydd.
Daeth Dic Jones yn adnabyddus y tro cyntaf pan enillodd gadair Eisteddfod yr Urdd bum gwaith yn olynol yn ystod yr 1950au. Yn wahanol i nifer sy’n ennill cadair Eisteddfod yr Urdd, ni ddiflannodd Jones o’r golwg; yn hytrach cyhoeddodd ei gyfrol cyntaf, “Agor Grwn” ym 1960
Enillodd Gadair yr Eisteddfod Genedlaethol yn 1966 yn Aberafan gyda’i awdl Cynhaeaf.
Pan enillodd Dic Jones y Gadair yn Eisteddfod Genedlaethol ym 1966 cafodd ei ganmol fel meistr y mesuryddion traddodiadol y mae eu hoffi nad oedd wedi cael ei weld ers y cyfnod canoloesol. Erbyn hyn a olygid ysgrifennodd gynghanedd – y system gymhleth o metrics, cyfrif sillafau a rhigwm fel y gallai gael ei gymharu â beirdd fel Dafydd ap Gwilym, yn gyfoes o Chaucer, y mae eu gwaith yn un o brif ogoniannau llenyddiaeth Gymraeg.
Roedd Cynhaeaf ganmol gan un o’r tri beirniad, Thomas Parry, y llymaf o feirniaid, am ei grefftwaith penigamp a delweddau cyfoethog a dynnwyd o’r bardd arsylwi ar y byd naturiol a phasio y tymhorau. Pan ddaeth Dic Jones i gyhoeddi ei ail gyfrol o gerddi dair blynedd yn ddiweddarach, roedd yn naturiol y dylai gymryd y teitl ei gerdd godidog, “Caneuon Cynhaeaf” ( “caneuon Cynhaeaf”). Mae ei henw da fel Prifardd, neu Prifardd, yn awr ei wneud ac y cymerodd ei le ymhlith y beirdd mwyaf medrus ei ddydd.
Meddai Dic Jones: “Yr wyf yn ffermio am fara a menyn; Rwy’n ysgrifennu ar gyfer rhai jam arno.”
I swydd Archdderwydd, y penodwyd ef yn 2007. Bu fawr Dic Jones yn 2009.
Cynhelir yr ŵyl o 28 Medi – 1 Hydref.
Add Comment