Anrhydeddu cyn-filwr o’r Ail Ryfel Byd

MAE seremoni syrpréis wedi’i chynnal ar gyfer cyn-filwr nodedig a fu’n ymladd yn yr Ail Ryfel Byd.

Trefnwyd y cyflwyniad gan Hyrwyddwr y Lluoedd Arfog ar gyfer Cyngor Sir Caerfyrddin, y Cynghorydd David Jenkins, er mwyn diolch i John Hall Jones o Lan-saint a fu’n ymladd yn yr wythfed byddin wrth ochr y Desert Rats.

Yn y digwyddiad dywedodd John, sydd bellach yn 96 oed: “Dyma beth oedd syrpréis i mi. Hebryngodd fy wyrion fi yn y car a ro’n i’n meddwl fy mod i’n mynd mewn i Gaerfyrddin i gael cip ar y siopau a dyma ni’n dod fan hyn. Pe bawn i’n gwybod bydden i wedi cerdded bant, ond gwnaeth pawb fi’n gartrefol felly des drwyddi.”

Yn bresennol yn y cyflwyniad yr oedd Miss Sara Edwards, Arglwydd Raglaw Dyfed; Cadeirydd y Cyngor Sir, y Cynghorydd Irfon Jones; y cyn-Is-gyrnol David Mathias; y Cynghorydd David Jenkins, Hyrwyddwr y Lluoedd Arfog ar gyfer Cyngor Sir Caerfyrddin; yr Aelod Lleol – y Cynghorydd Mair Stephens; Dewi Treharne o Bensiynwyr Chelsea a oedd yn yr un gatrawd â John Hall Jones, ynghyd â theulu Mr Jones. Yr oedd ambell i aelod o’r teulu wedi teithio’r holl ffordd o Wlad Belg i fod yn bresennol yn y cyflwyniad syrpréis.

Ganed John Hall Jones ym Mhenrhiwtyn, Castell-nedd yn 1921. Symudodd y teulu’n ddiweddarach i Langennech.

Yn 1937 anfonwyd John i Lundain i weithio i gwmni Almaenig fel prentis gwneuthurwr offer.

Pan oedd yn ddeunaw oed (1939) galwyd John i’r fyddin i ymuno â Chatrawd Frenhinol Swydd Warwick.

Ar ôl cael hyfforddiant fe’i trosglwyddwyd i’r Corfflu Signalau fel rhan o’r North Somerset Yeomanry.

“Es i ogledd Cymru ar gwrs signalau ac ym mis Mehefin 1941 hwyliasom o Lerpwl. Doedd dim syniad gennym i ble roedden yn mynd,” meddai John.

Cafodd John ei anfon i’r Dwyrain Canol ym mis Gorffennaf 1941 ond nid oedd hi’n siwrnai hwylus. Cafodd y llong yr oedd arni ei tharo gan dorpido yn nyfroedd Môr Iwerydd.

“Ar ôl i’r torpido daro cawsom ein taflu o un pen i’r cabin i’r llall ac roedd 30 ohonom yn bentwr ar ben ein gilydd. Anghofia i byth mo’r distawrwydd yn yr ystafell honno, tan i ryw wag ddweud “Fi’n credu bo’ ni wedi cael ein taro bois” a dyma ni i gyd yn chwerthin.”

Fe’i casglwyd gan long a oedd ar ei ffordd i Ganada felly treuliodd dri mis yno hyd nes y canfuwyd llong i fynd â nhw’n ôl i Ogledd Affrica. Yng Nghanada lletywyd John gyda theulu lleol ac maen nhw’n dal i gyfnewid llythyrau a galwadau ffôn hyd heddiw.

Ym mis Tachwedd 1941 symudwyd John i Anrhydeddu cyn-filwr o’r Ail Ryfel Byd yn yr Aifft a bu’n gwasanaethu’r holl ffordd i Tripoli.

Treuliodd dri phen-blwydd yn anialwch Gogledd Affrica.

“Yn Tripoli, (ar ôl i’r brwydro orffen yno), aethom ar long yn ôl i’r Aifft ac ar gwrs dwys arall cyn hwylio eto. Roeddem yn meddwl ein bod yn mynd i Ffrainc ond na, glanio yn Sisili a wnaethom, yn Syracuse.”

Roedd John ynghlwm wrth oresgyniad Sisili ac wrth yr ymgyrch yn yr Eidal yr holl ffordd i Sienna.

Aeth y gatrawd adre ond anfonwyd John i Wlad Groeg am flwyddyn arall.

O’r diwedd dychwelodd John i Brydain a hynny yn howld fomiau Halifax bomber, ond nid oedd croeso tywysogaidd yn ei aros am fod y rhyfel wedi dod i ben flwyddyn ynghynt. Cafodd John ei ryddhau o’r fyddin ym mis Medi 1946 ac yntau ond yn 24 oed.

Derbyniodd John Hall Jones bum medal filwrol, gan gynnwys Seren Affrica a Seren yr Eidal.

“Mae rhyfel yn wastraff amser llwyr,” meddai. “Rhaid bod ateb arall. Pan oeddem yn llanciau a newydd ymrestru, ni wyddem beth oedd rhyfel” meddai. “Cawsom ein iwnifform a byddem yn martsio lan a lawr y strydoedd ac yn mynd i ddawnsfeydd a chwrdd â merched, a chredem fod bywyd yn grêt – tan i’r realiti ein taro yn ein talcen ac roedd yn rhaid inni dyfu lan dros nos. Hyd hynny, doedden ni ddim yn deall beth oedd mynd i ryfel. Roedd y cyfan yn dipyn o jôc.”

Yn dilyn y rhyfel cyfarfu John â’i wraig Gladys mewn dawns a phriododd y ddau chwe mis yn ddiweddarach. Cawsant ddau fab, Trevor a Gareth. Bu’r ddau’n briod am dros 65 o flynyddoedd. Bu farw Gladys y llynedd, ond deufis cyn y byddent wedi dathlu 70 mlynedd o briodas.

Ar ôl y rhyfel bu John yn heddwas am 20 mlynedd gyda Heddlu Porthladd Llundain.

Ymddeolodd yn 1968 ac yna bu’n gweithio fel swyddog diogelwch a thân ym mhencadlys BP yn Llundain, ac yna fel swyddog diogelwch yn Llys y Goron Chelmsford hyd nes iddo ymddeol yn 65 oed.

Dychwelodd y cwpwl i Nanternis, pentref bach y tu fas i Gei Newydd. Yn 1996 symudodd y ddau i Lan-saint.

Dywedodd y Cynghorydd David Jenkins, Hyrwyddwr y Lluoedd Arfog ar gyfer Cyngor Sir Caerfyrddin: “Mae Mr Jones wedi cael bywyd hynod ac mae’n briodol ei fod yn cael ei anrhydeddu fel hyn. Mae ein dyled iddo ac i eraill tebyg iddo yn fawr iawn.”

Dywedodd y cyn-Is-gyrnol David Mathias: “Dyma stori ryfel ysgubol. Nid yw geiriau’n ddigon ond cewch ein parch a’n diolchgarwch tragwyddol.”